Pnömatik Sistemler ve Tarihçesi
Pnömatik sistemler, tarihi MÖ 2500 yıllara dayanır. Bu yıllarda kullanılan pnömatik sisteme hava körüğü denilmiştir. Madencilik sektöründe de pnömatik sistem kullanılmaya başlanmıştır. Pnömatik sistem eski Yunanca’da rüzgâr anlamına gelen Pnuema sözcüğünden türetilmiştir. Bir yandan ruh anlamına da gelir. Eski çağlarda gaz basıncı ile çalışan sistemlerin hareket ve kontrolü sağlamak için pnömatik sistemler kullanılmıştır. Basınçlı hava ilk çağ insanlarının kullandığı ilk enerji türüydü. Hava bilinçli bir şekilde algılanmış ve bunun için çalışmalar yapılmıştır. Pnömatiğin tamamen bir sistematik güç olarak uygulama alanına girmesi ise 19. Yüzyıla dayanır. Basınçlı havayı fark edip araştıranlar bunu kullanarak el aletleri yapmaya başlamıştır. Öncelikle matkaplar, lokomotifler ve benzeri güç sistemleri yapılmış ve yaygınlaşmıştır.
Bu gücün fark edilmesinin ilk zamanlarında Pnömatik sistemlerde sıkıştırılmış ortam havası kullanılmıştır. Fakat zaman ilerledikçe bazı gazlarda pnömatik sistemin alanına girmeye başlamış ve sistemde nitrojen ve karbondioksit gazı da kullanılmıştır. Hava gazı insan sağlığına zarar vermezken, nitrojen ve karbondioksitin bazı zararları olabilir.
Pnömatik Sistem Nedir?
Pnömatik sistem, basit şekilde sıkıştırılmış hava ile mekanik sistemlerin çalıştırılmasıdır. Genellikle pnömatik sistemlerde de ortam havası kullanılır. Ortam havası mekanik harekete geçirilerek pnömanik sistem etkin hale getirilir. Farklı gazlar kullanılsa da her gaz türü kullanılmamalıdır. Örneğin: Saf oksijen, bunun sebebi yanıcı bir gaz olduğundan sıkıştırıldığında insanlara çok büyük zararlar vermesidir.
Her gazın kendine has özellikleri bulunur ve bu sebeple pnömatik sistemde yer almayabilir. Genellikle kullanılan ortam havası sıkıştırıldığında bir itme gücüne sahip olur. Bu güç sayesinde mekanik hareketlilik meydana getirilir. Hava basıncı için kompresör kullanılır ve hava tankları içerisinde depolanır.
Pnömatik Sistemin Örneği Nedir?
Pnömatik sistemi,gözle görülür en açık örneği balondur. Bir balonu elinize alın ve belirli büyüklüğe gelinceye kadar şişirin. Bu sayede siz havayı balonun içinde sıkıştırmış olacaksınız. Ardından şişirdiğiniz balonun ağız kısmını serbest bırakın. Sıkışan hava bir anda harekete geçecektir ve güç enerjiye dönüşecektir. Bu enerjinin açığa çıkması ile balon hareket eder. Pnömatik enerji de tıpkı bunun gibidir.
Pnömatik Sistem Nerelerde Kullanılır?
Pnömatik sistem,endüstriyel alandaki her yerde kullanılır. Robotik uygulama, otomasyon sistemleri başlıca pnömatiksistemin kullanıldığı sektörlere örnektir. Ayrıca pnömatik sistem temizlik, boyama işlemleri, dolum, ambalajlama makinelerinde, montaj hatlarında, gıda sektöründe, iş makinelerinde, motorlu araçlarda, tekstil sektöründe kullanılır. İnsan formuna getirilmiş robotların hareket etmesi için de bu sistem kullanılır.
Pnömatik Sistemin Avantajları Nelerdir?
Pnömatik sistem,kullanımı ile birlikte pek çok avantajı da beraberinde getirir. Genellikle pnömatik sistemde ortam havasının kullanılması alev alma, patlama riskini en aza indirir. Pnömatik sistemi kullanmak diğer sistemlere göre oldukça ekonomiktir. Pnömatik sistemin yapımı diğer sistemlere göre basittir. Montajı kolaydır, basit bir şekilde kurulumu yapılır.
Pnömatik sistem diğer sistemlere göre daha uzun ömürlüdür. Geri dönüşüm için herhangi bir yardımcı elemana ihtiyaç duymaz. Kullanılan hava tekrar atmosfere karışabilir herhangi bir zararı da yoktur. Pnömatik sistemin çalışma hızı yüksektir, tasarrufludur. Ortaya çıkması istenen enerjinin gücü ayarlanabilir. Pnömatik sistem, herhangi bir sıvıya ihtiyaç duymaz.
Pnömatik Sistemin Dezavantajları Nelerdir?
Pnömatiksistemlerin bazı küçük dezavantajları bulunur. Bu dezavantajların başında gürültülü olma, havanın işlenmesine gerek duyma gelir. Hava etkisiyle sistemlerde soğumanın olması, pistonlara iletilen gücün sınırlı olması, hava sıkıştırması için ihtiyacı olan enerjide kayıpların olacağı pnömatik sistemin dezavantajlarından bazılarıdır. Pnömatik sistemlerde ortam havası kullanıldığı için çok fazla gürültü meydana gelir. Bunu bastırmak için susturucular bulunur fakat susturucular gürültüyü kısmen önler.
Pnömatik Sistemin Bileşenleri Nelerdir?
Pnömatik sistem,çalışmak için bazı bileşenlere ihtiyaç duyar. Bu bileşenlerden ilki kompresördür. Kompresörler, basınçlı hava üretimi yapmak için kullanılır. Bu sayede kompresörler ile sistem çalıştırılır. Kompresörün hava üretimi yapması için ortam havasının temiz ve kuru olması gerekir.
Bunun için havanın filtrelenmesi, yağlanması ve düzenlenmesi işlemine ihtiyaç vardır. Bu işleme hava hazırlama işlemi denilir. Pnömatik sistemde makinelerin kontrolünün sağlanabilmesi için acil durdurma düğmesinin olması gerekir. Pnömatik sistemlerde kullanılan bir diğer bileşen ise regülâtördür. Regülâtör sayesinde hava basıncının kontrol edilmesi sağlanır.