EN
Aktüatör, farklı enerji biçimleriyle çalışan, klape ve vanaları kontrol etmeye yarayan araçlardır. Aldıkları gücü mekanik enerjiye çevirerek çalışırlar. Genel olarak bir vananın gövdesine ya da üzerine bağlanır veya yerleştirilir. Enerji kaynakları açısından elektrikli, hidrolik ve pnömatik olarak üçe ayrılırlar.
Hareketleri açısından ise lineer ve döner olarak ikiye ayrılırlar. Aktüatörlerin kullanım alanı oldukça geniştir. Basınç, sıcaklık, seviye ve akış kontrolü yapmak için aktüatörler kullanılır. Bunun yanında boşaltma, kapama ve karıştırma gibi işlere de yardımcı olurlar. Aktüatör seçimi ise nerede ve nasıl kullanılacağına bağlı olarak değişir. Mesela patlayıcıların da bulunduğu bir kimya sektöründe mutlaka pnömatik aktüatöre ihtiyaç vardır.
Aktüatör Seçerken Bilinmesi Gerekenler
Aktüatör seçerken öncelikle hangi tip, yani elektrikli mi, hidrolik mi yoksa pnömatik mi seçmeniz gerektiğine bakarsınız. Daha sonra önemli olan bir diğer nokta ise açma ve kapama için momentin ne olduğudur. Aktüatörün hangi basınçla çalıştığı ve elektrik beslemesi de önemlidir. Aktüatörün nereye monte edileceği de önemlidir.
Mesela bir vanaya monte edilecekse ve bu vana doğrudan bir bağlantıya sahipse önce mil karesinin ölçülmesi gerekir. Eğer vananın direk ya da doğrudan bir bağlantısı yoksa bir ara bağlantı hazırlanmalıdır. Bu bağlantı hazırlanırken de ortamın sıcaklığı hesaplanarak yapılır. Bir diğer önemli konu ise aktüatörün on-off mu yoksa oransal bir çalışma prensibine sahip olması gerektiği konusudur.
On-Off ya da Oransal Seçimi
On-off bir aktüatör seçilecekse bu aktüatörün ihtiyaç duyacağı aksesuarların da seçilmesi gerekir. Bunlar genel olarak hız ayar ve yön valfi, pozisyoner, switch box, şartlandırıcı ve regülatör gibi aksesuarlardır. Oransal çalışma prensibine sahip bir aktüatör seçilecekse de pozisyonerin tipinin belirlenmesi gerekir. Bu aktüatörün manuel kontrol isteyip istemediği de önemlidir. Sistemin içerisinde bulunduğu zone’nun test edilmesi gerekir. Güç kaynağının güvenilirliğe göre seçilmesi, tepki süresi ve kontrol mesafesi de seçilmesi gereken diğer noktalardır. Bununla birlikte gerekli olan bazı spesifikasyonlar da belirlenmelidir. Son olarak prosese uygun bir şekilde haberleşme kaynakları seçimi de önemlidir. Yapılan işe ve çalışma ortamına göre bunlar göz önünde bulundurularak bir aktüatör seçilir.
